Eski Merkez Bankası Başkan Yardımcısı İbrahim Turhan: Karamsarlığa gerek yok
6 mins read

Eski Merkez Bankası Başkan Yardımcısı İbrahim Turhan: Karamsarlığa gerek yok

Seher Alp0

Eski TCMB Başkan Yardımcısı ve eski Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Turhan, piyasalardaki durgunlukla ilgili X hesabından bir flood paylaştı.

Sürekli karamsar konuşanların çoğunlukta olduğunu ama kendisinin tersi bir durum gözlemlediğini belirten Turhan şu ifadeleri kullandı:

“PİYASA HİSSİYATI ÖYLE BİR ŞEY Kİ, YETERİ SAYIDA KİŞİ YETERİ SIKLIKLA AYNI ŞEYİ SÖYLEYİNCE YAYGINLAŞIYOR”

Temelsiz, yanlış, yanıltıcı iddialar çeşitli mecralarda yaygınlaştırılıyor. “TL aşırı değerli, böyle devam etmez. Kur artacak, kriz kapıda, kesin bilgi. Yabancı yüksek faiz-düşük kurdan kârını etti, artık çıkıyor. İşte bakın, döviz üzerinde baskı oluştu, ekonomi yönetimi zorda…”

Piyasa hissiyatı öyle bir şey ki yeteri sayıda kişi yeteri kadar sıklıkla aynı şeyi söyleyince bu yaygınlaşıyor. Bireylerdeki ‘riskten kaçınma’ eğilimi devreye giriyor ve “ya olursa” endişesi baskın çıkıyor. Yakın geçmişte yaşananların olumsuz hatıraları da bunda etkili oluyor.

Piyasada (sadece finansal piyasa değil reel sektörde de) tedirginlik egemen olmuş, insanların eli dövize kaymışken birileri kasıtlı olarak dedikodu yaymaya başlıyor: “Şimşek gidiyormuş…” İstediğiniz kadar yalanlayın. Yalan da olsa çarpıcı kötü haberin izleyicisi/inananı daha çok

Düşünün ki depremin ardından; “şu gün, şu saatte deprem olacak” haberleri bile hızla yayılabiliyor. Piyasa dedikoduları da böyle. Sebep ister karamsarlığa eğilim, isterse olumsuz deneyimlerin öğrettiği “kuşkucular daha uzun yaşar” önyargısı olsun, kitle psikolojisi böyle işliyor.

“SEÇİMLERDEN ÖNCE BÜYÜK ÇOĞUNLUK EZBER OKUYAN ANALİSTLERİ İZLEYİP DÖVİZ ALDI”

Benzer bir süreci yerel seçimlerden önce de yaşadık. Ekonomik temellerden kopuk spekülatif bir döviz talebi oluşmuştu. Ana sebep genel seçim sonrası bambaşka koşullarda yaşanan kur artışıydı. Büyük çoğunluk dinlemek ve anlamak istemedi. Ezber okuyan analistleri izleyip döviz aldı.
Son dönemde; bir kısmı aldığı siyasal ya da finansal pozisyon gereği, bir kısmı yukarıda anlattığım finansal kitle psikolojisi yüzünden, bir kısmı müzmin/kategorik muhaliflikten, bir kısmı da düpedüz cehaletten aynı iddiaları, benzer şekilde dayanaksız olarak ileri sürüyor.
Bu öyle bir durum ki örneğin Merkez Bankası tarafından ilave döviz talebi doğurmadan KKM’den çıkışı desteklemek amacıyla alınan makro ihtiyati önlemler bile -aslında finansal riskleri azaltmaya yönelik adımlar iken- kendi olumsuzluk tezlerini doğrulamak için kullanılabiliyor.

“KÜRESEL PİYASALARDAKİ ÇALKANTI VE YAZ TATİLİ REHABETİ SEBEBİYLE YATIRIMCILAR ZOR İŞLERLE UĞRAŞMAYA İSTEKSİZ”

Yakın zamanda büyük çalkantı yaşanan küresel finansal piyasalarda yatırımcılar bir yandan bunun yorgunluğu bir yandan yaz tatili rehavetinde zor işlerle uğraşmaya isteksiz. Türkiye’de izledikleri birkaç kişi içerdeki olumsuz havayı oraya taşımış. Haliyle ‘bekle-gör’ moduna geçti.
Geçmiş günlerin geri gelmesini arzulayan ve o dönemin temsilcisi dar bir grubun ekonomi yönetiminin değişeceği yönünde yürüttükleri bu kampanya sınırlı da olsa etki yaratmış görünüyor. İlginç olan ise o dönemin acısını en çok yaşamış muhaliflerin de onların ekmeğine yağ sürmesi.
“TEMEL DİNAMİKLER TL’Yİ DESTEKLİYOR”
Temel ekonomik dinamikler TL’yi destekliyor. Para politikası duruşu sıkı. Finansal koşullar sıkı. Nihai yurt içi talebe ilişkin görünüm kısıtlayıcı. Dış dengede kötüleşme yok. Kamunun ve özel kesimin vadesi gelen yabancı para yükümlülüklerine ilişkin sürdürülebilirlik riski yok.
Döviz piyasasında Merkez Bankası fiilen piyasa yapıcı olarak işlev görüyor (geçici olacağını umuyor ama bugün için zorunluluk olduğunu kabul ediyorum). Döviz arz fazlasını uzun suredir MB topluyor. Gerektiğinde de satabiliyor. Yeterli rezervi var, faiz silahını da kullanabiliyor.
“EKONOMİK VE FİNANSAL TEMELLERİ OLMAYAN PİYASA HİSSİYATI ARDINDA ÇOK SAYIDA ZARAR ETMİŞ KARAMSAR BIRKARAK SÖNÜMLENİR”
Anlaşılan o ki kısa dönemde piyasa hissiyatını olumsuz etkileyen bu dolduruşa gelip pozisyon alanlar olacak. Olsun. Ekonomik ve finansal temelleri olmayan piyasa hissiyatı bir süre etkili olur ve ardında çok sayıda zarar etmiş karamsar bırakarak sönümlenir. Bunun çok örneği var.
Eylül’de ECB ve Fed faiz indirecek. Son çeyrekten itibaren küresel piyasalarda risk algısı görece toparlanmaya başlayacak. İçeride Ekim başında açıklanacak enflasyon verisi etkili olacak. OVP olumlu görünüme destek verecek. Talep koşulları dezenflasyonist olmaya devam edecek.
“2025 ENFLASYONUN DÜŞTÜĞÜ VE FİNANSAL ÇALKANTININ DAHA AZ OLDUĞU BİR YIL OLACAK”
Bir noktada para politikası da bu sürece olumlu tepki verecek. Talepte -belli sektörlerle sınırlı olsa da- ılımlı toparlanma gözlenmeye başlayacak. 2025 iktisadi faaliyet açısından zorlukların sürdüğü ama enflasyonun düştüğü ve finansal çalkantının daha az olduğu bir yıl olacak.
Hayal mi?.. Polyannacılık mı?.. … Hiçbir siyasal ya da finansal çıkar gözetmeyen, bir göreve/işe talip olmayan, sadece somut bulgulara ve ekonomi bilgisine dayalı bir analiz bu. Yine de nasıl tepkiler geleceğini tahmin edebiliyorum. Aksine görüşler zaten çok. Bir de bunu duyun…”
patronlardunyasi.com

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Related Posts